Podręczniki do greki w PDF. Sprawdź ofertę »
W życiu politycznym starożytnej Hellady dwie polis odgrywały główną rolę – mianowicie Sparta i Ateny. Każdy z tych organizmów politycznych różnił się nie tylko ustrojem, lecz także organizacją społeczną. Poznajcie ustrój Sparty.
Sparta, która położona była na Peloponezie, na równinie Eurotas, powstała w wyniku synojkizmu (połączenia) czterech wsi: Pitana, Mesoa, Kynosura, Amyklai. Polis ta dążyła do powiększania swojego terytorium kosztem swoich sąsiadów, między innymi Messenii, z którą prowadziła dwie wojny. Po podbiciu krainy ludność, która ją zamieszkiwała, nazwano helotami. Kiedy tylko Spartanie zaprzestali swoich podbojów, utworzyli związek wojskowy, tak zwaną symmachię spartańską, z większością poleis położonych na Półwyspie Peloponeskim.
Polityczny ustrój Sparty
Jeśli chodzi o ustrój Sparty, to sami jej mieszkańcy uważali, że ich prawodawcą był niejaki Likurg. Dzisiaj podważa się, jakoby sam Likurg stworzył ustrój Sparty. Przypuszcza się, że jego powstanie jest wynikiem procesów dziejowych, procesów historycznych. Sparta bowiem, w przeciwieństwie do innych poleis greckich, była monarchią (oczywiście nie w nowożytnym sensie), na której czele stało dwóch królów – każdy wybierany z innego rodu Agiadów i Eurypontydów.
Królowie pełnili przede wszystkim funkcje religijne, jak również byli zwierzchnikami sił zbrojnych. Dalej organem prawodawczym była geruzja, czyli rada starszych, w której zasiadali przedstawiciele arystokracji powyżej 60. roku życia dożywotnio. Ich zadaniem było przygotowywanie uchwał głosowanych na zgromadzeniu ludowym. W skład geruzji wchodzili także królowie. Następnym urzędem był urząd 5 eforów wybieranych na jednoroczne kadencje. Posiadali oni szerokie uprawnienia, bowiem do ich zadań należało czuwanie nad egzekwowaniem prawa, nadzór nad wychowaniem spartańskim i kontrola królów. Ostatnim organem jest zgromadzenie ludowe (apella), na którym przegłosowywano uchwały przygotowane przez geruzję. W skład apelli wchodzili spartiaci, czyli pełnoprawni obywatele Sparty.
Społeczny ustrój Sparty
Społeczeństwo spartańskie składało się z kilku grup. Najważniejszą grupą byli Spartiaci, czyli pełnoprawni obywatele. Aby się nim stać, należało spełnić trzy podstawowe obowiązki: urodzenie, przejście przez agoge i udział w cowieczornych ucztach zwanych syssytiami. Drugą grupą społeczną byli heloci, czyli ludność podbita. Kolejną grupą byli periojkowie, czyli dosłownie mieszkający wokoło – ludność posiadająca wolność, ale bez praw politycznych.
Sparta była społeczeństwem typowo militarnym. Od najmłodszych lat zarówno chłopcy, jak i dziewczynki ćwiczyli swoją sprawność fizyczną. Wychowanie spartańskie, jakiemu poddawani byli chłopcy od 7. roku życia aż do ukończenia 30, nazywało się agoge.
Tak w skrócie wyglądał polityczny i społeczny ustrój Sparty.
Photo credit: Aries Tottle / Foter / CC BY
Dodaj komentarz